Ukrayna’da Savaş: Barış için kim ne istiyor?

Şubat 2022’de Rusya, Ukrayna’ya Avrupa’nın 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana gördüğü en büyük saldırıyı başlattı. Bu hamle dünya çapında tedarik zincirlerinin bozulmasına, Kuzey Koridoru’nun zarar görmesine, yeni enerji arayışlarına ve daha birçok değişikliğe neden oldu.

Büyük ölçüde petrol ve doğal gaza dayanan Rusya ekonomisi, ana tedarikçisi olan Avrupalı ​​müşterilerini kısmen kaybetti. Aynı zamanda büyük bir tasfiye ve ambargo kampanyasıyla da karşı karşıya kaldı.

Ukrayna’da büyük bir iç ve dış göç yaşandı. Genç ve üretken nüfusun istihdam edildiği ülkede ekonomi durdu. Sovyetler Birliği’nin (SB) dağılmasıyla Batı ile Rusya arasına çekilen ülke, artık tamamen Batı’nın desteğine bağımlı durumda.

Başta ABD, Fransa ve Almanya olmak üzere Avrupa Birliği’nin (AB) önde gelen oyuncuları da Kiev’e uzun vadeli destek sağladı.

Ukrayna’nın uçsuz bucaksız ovalarında tank savaşları, modern hava savaşları ve şehir çatışmalarının yaşandığı savaş, bin günü geride bıraktı.

Seçim kampanyası sırasında Ukrayna-Rusya savaşını sona erdirme sözü veren Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın ezici zaferi, herkesin dikkatini Ocak ayına çevirdi. Peki uluslararası çevrelerin yakından takip ettiği bu yeni davaya taraflar nasıl hazırlanıyor? Olası müzakere masasında kimin elinde ne var?

Sahadaki son duruma göz atarak tarafların mevcut durumunu anlamaya çalışalım…

Sahada durum nedir?

Savaşın başından bu yana Batı’nın neredeyse tamamına karşı çıkan Rusya, şu anda Ukrayna’nın Kherson, Zaporizhia, Donetsk ve Luhansk kentlerinin önemli bir bölümünü kontrol ediyor.

Ukrayna ise ani bir saldırıyla ele geçirdiği Rusya’nın Kursk kenti ve çevresini elinde tutuyor. Rusya, destek aldığı Kuzey Kore askerleriyle birlikte Kiev’i bu bölgeden kurtarmak istiyor.

Sahadaki durum buyken, ABD ve müttefikleri Ukrayna’ya Rusya’nın derinliklerine vurabilecek füzeler kullanma izni verdi. ABD ATACMS füzeleri büyük Rus hava savunma sistemlerini ve üslerini hedef aldı.

Rusya bu saldırılara dünyayı şaşırtan hipersonik füze saldırısıyla karşılık verdi.
Öte yandan ABD merkezli Bloomberg’e konuşan kaynaklar, İngiliz hükümetinin yakın zamanda Ukrayna’ya düzinelerce Storm Shadow seyir füzesi daha tedarik ettiğini söyledi. Rapora göre teslimatlar kamuya açıklanmadı ve birkaç hafta önce gerçekleşti.

Sahada artan gerilimin nedeni Trump’ın Beyaz Saray’da göreve başlaması. Hem Rus hem de Ukraynalı yetkililer, Donald Trump’ın ABD başkanı olmasına hazırlanıyor.

Çünkü Trump’ın seçim zaferi, neredeyse üç yıl süren savaşın ardından Kiev ile Moskova arasında müzakere hazırlıklarını hızlandırdı. Trump defalarca savaşı “bir günde” sonlandırabileceğini söyledi ancak bunun nasıl yapılacağını ayrıntılı olarak açıklamadı. Ayrıca ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardımını Amerikan kaynakları üzerinde bir yük olarak nitelendirdi.

Moskova’nın hedefi Ukrayna güçlerini sınırdan geri püskürtmek. Dolayısıyla onlara göre Ukrayna olası barış görüşmelerinde önemli bir pazarlık kozunu kaybedecek.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Savaş Araştırmaları Enstitüsü’nün verilerine göre, Rus birlikleri Ukrayna’nın ilerleyişini püskürttü. Öte yandan Rusya, bu yıl 2023 yılına kıyasla neredeyse 6 kat daha fazla toprak elde etti. Rus birlikleri, Donbass bölgesindeki kilit lojistik merkezlerine doğru ilerlemeye devam ediyor.

Öte yandan Kursk’ta Kuzey Kore askerlerini çalıştıran Rusya, çatışmanın odak noktası olan Donetsk’te savaşmak üzere onbinlerce Rus askerini gönderebilir.

Aslında bu, Doğu Ukrayna’ya müdahalesini çok zorlaştıracak.

Kiev ise Kursk ve çevresindeki daha fazla Rus köy ve kasabasını ele geçirmek istiyor. Daha da önemlisi, asıl hedefi barış görüşmelerine kadar bu bölgeyi elinde tutmaktır.

Barış karşılığında kim ne istiyor?

Uzmanlar, bugünlerde her iki tarafın da Trump’ın dönüşüne karşı tavır almaya çalıştığı konusunda hemfikir. Sahadaki durumu tersine çevirmeye çalışan Moskova ve Kiev, şimdi de barış masasının şartlarını ve beklentilerini ortaya koyuyor.

Rusya ile başlayalım. Başkan Vladimir Putin’in, Ocak ayında ABD’nin başına geçecek olan Donald Trump ile Ukrayna’daki savaşı sona erdirecek bir anlaşma konusunda çalışmaya istekli olduğu biliniyor.

Adının açıklanmasını istemeyen beş Rus kaynağın İngiliz haber ajansı Reuters ile paylaştığı bilgilere göre Putin, olası anlaşma kapsamında büyük ölçekli toprak imtiyazlarını kabul etmeyecek. Kremlin ayrıca Ukrayna’nın NATO üyeliğine yönelik başvuru sürecinin durdurulmasını istiyor.

Öte yandan Rusya’nın ilhak ettiği Donetsk, Luhansk, Zaporojye ve Kherson bölgelerinin bölünmesi konusunda müzakerelere açık olduğu belirtiliyor. Reuters’e göre bölgenin yaklaşık yüzde 80’i Rusya’nın kontrolü altında.

Ayrıca anlaşma kapsamında Moskova’nın, Ukrayna’nın kuzeyindeki Kharkiv ve güneydeki Mykolayiv kentlerine sınırlı ölçekte askerlerini çekmeyi kabul edebileceği bildirildi.

Rusya’nın yaptığı açıklama bir kez daha çözüm olamayacağına ışık tutuyor.
Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR) başkanı Sergey Naryshkin, Rusya’nın Ukrayna’daki çatışmanın dondurulmasına karşı olduğunu, çünkü Moskova’nın krizin temel nedenlerini ele alan “sağlam, uzun vadeli bir barışa” ihtiyacı olduğunu söyledi.

Naryshkin, savaş alanında inisiyatifin Rusya’da olduğunu da belirtti.

Ukrayna’nın planı

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’in barış planı on sütuna dayanıyor. İşte bu unsurlar:

Rusya’nın işgal ettiği Avrupa’nın en büyük enerji santrali Zaporojye çevresinde güvenlik yeniden sağlanacak.

Ukrayna’nın tahıl ihracatı devam edecek.

Rusya’nın saldırılarından zarar gören Ukrayna’nın enerji altyapısı onarılacak. Rus enerji kaynaklarının fiyatlarına kısıtlamalar getirilecek.

Rusya’ya sınır dışı edilen tüm mahkumlar, çocuklar ve yetişkinler serbest bırakılacak.

Birleşmiş Milletler (BM) Şartı uyarınca Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün Rusya tarafından restorasyonu ve onaylanması.

Rus birlikleri geri çekilecek ve çatışmalar sona erecek. Ukrayna’nın Rusya ile olan devlet sınırları yeniden kurulacak.

Rusya’nın savaş suçlarını soruşturacak özel bir mahkeme kurulmalı.

Çevre korunacak ve su arıtma tesisleri restore edilecek.

Çatışmaların tırmanmasını önleyin ve Avrupa-Atlantik bölgesinde Ukrayna’nın güvenliğini sağlayın.

Her iki tarafça imzalanan ve savaşın sonunu belirleyen bir anlaşma.