Nergis Şimşek yazdı : Bağ-Kur’da prim çıkmazı

*Bağ-Kur’da sigortalılar prim ödemede zorluk yaşıyor mu? Bağ-Kur üyelerinin prim tahsilat oranı diğer SGK sigortalılarına göre daha mı düşük?

Bağ-Kur öğrencilerinin prime esas günlük ücreti, prime esas günlük ücretin alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak kaydıyla sigortalının beyan ettiği günlük ücretin 30 katıdır. Prim ödemesi için yasal son tarih, prim borcunun ait olduğu ayı takip eden ayın son günüdür.

Düzenli prim ödeyen Bağ-Kur sigortalılarına aylık sigorta prim ödemesinde 5 puan indirim yapılıyor. Sigortalılar ve isteğe bağlı liderler bu prim indiriminden yararlanamaz.

Bağ-Kur sigortalılarına sağlanan bir diğer teşvik ise “Genç Girişimci Teşviki”dir. 1/6/2018 tarihinden itibaren uygulanan ve halen devam eden bu teşvikte gerekli koşulları sağlayan BağKur öğrencilerinin primleri, prime esas kazanç alt sınırı esas alınarak 1 yıl süreyle Hazine tarafından karşılanıyor.

Tarım sigortalısı

SGK’nın 5 yıllık dönemler için hazırladığı yıllık faaliyet raporlarında ve stratejik planlarında BağKur sigortalılarının düşük prim tahsilat oranlarına ilişkin bir açıklama veya bölüm bulunmadığı gibi, kurumun istatistiklerinde prim tahakkukları ve statüye göre tahsilat tutarları ve oranlarına ilişkin bilgi de yer almamaktadır.

Sonuç olarak, ülkede yaşanan ekonomik kriz nedeniyle işveren konumunda olan BağKur sigortalılarının da diğer prim ödeme yükümlülüğü olan sigortalılar gibi prim ödemede zorluk yaşamaları anlaşılır bir durumdur. Çünkü 2025 yılı en düşük aylık Bağ-Kur primi 9.036,91 TL; En yüksek ödül tutarı 67.776,89 TL’dir. Sigortalılar, beyan edilen tutar üzerinden bu iki tutar arasında olmak kaydıyla prim öderler. Aylık primler tarım sigortalıları ve küçük esnaf tarafından ödeniyor. Tarım sigortalılarının da prim ödemede zorluk yaşadıkları biliniyor. Ancak BağKur tarım sigortası sahiplerinin yasal düzenlemeye dahil edilip edilmeyeceğine ilişkin bir açıklama yapılmadı.

Düzenli prim ödemesi nedeniyle 5 puanlık indirimden yararlanan Bağ-Kur sigortalılarının 2025 yılında en düşük aylık prim tutarı 7.736,64 TL, en yüksek prim tutarı ise 58.024,82 TL oldu. 2025 yılında en düşük isteğe bağlı aylık sigorta prim tutarı 8.321,76 TL, en yüksek tutar ise 62.413,25 TL oldu.

“Ya hep ya hiç” zihniyeti.

*Hizmet süreleri durdurulan Bağ-Kur sigortalılarına yeni bir yasal düzenleme ile “kısmi canlanma” hakkının sağlanması yönünde bir plan var mı?

4663 sayılı Kanuna eklenen geçici 17, 63, 76, 83 ve 84. maddelerle. 5510 sayılı çeşitli kanunlarla; Bu maddelerin yürürlüğe girdiği tarihte, belirli dönemlere ait prim borcu bulunan Bağ-Kur sigortalıları, kanunda belirtilen süreler içerisinde prim ödememeleri halinde sigortalarını dondurabilecek, talep edilmesi halinde, ertelenen sigortalılık sürelerine ait primler geri ödenerek geri alınabilecektir. Son geçiş maddesi 84 ile 30.04.2021 tarihinden itibaren prim borcu bulunanların sigortalılık süreleri durduruldu. Ertelenen sigortalılık süreleri, sigortalının talebi üzerine daha sonra yeniden başlatılır.

Yeniden doğuş süreci “ya hep ya hiç” mantığıyla yürütülür; Kısmi iade hakkı olmadığından, askıya alınan tüm sigortalı hakların iade edilmesi gerekir. BağKur üyeleri, ertelenen hizmet sürelerini gecikme zammı ve gecikme faizi ile ödemek yerine, canlandırma talebinde bulundukları tarihte kazandıkları asgari ve azami tutarlar arasında belirledikleri kazancın %34,75’i oranında prim ödeyerek, yani daha yüksek prim ödeyerek uygulamaktadır. Sigortalının, borcun kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde yenileme ücretinin tamamını ödemesi durumunda, yeniden başlatılan hizmet süreleri geçerli kabul edilir.

Bağ-Kur sigortalılarının prim ödeme gün sayısı 9 bin günden 7 bin 200 güne indirilirse, sigortası durdurulan birçok Bağ-Kur sigortalısı yeniden sigortalı olmak isteyecek. Dolayısıyla bu yasal düzenlemeyle birlikte Bağ-Kur’lu sigortalılara kısmi rehabilitasyon hakkı tanınmasına ilişkin bir düzenleme de yapılması yerinde olacaktır.

Kısmi yenileme haklarının verilmesine ilişkin yasal düzenlemenin yapılmaması halinde 2026 yılının ilk çeyreğinde yürürlüğe girecek olan prim gün sayısını azaltacak yasal düzenleme, yeniden lansman işlemlerinde Bağ-Kurlulara yine avantaj sağlayacak. Zam, yenileme talebi tarihinde geçerli olan asgari ve azami gündelik ücretler arasından seçilecek tutar üzerinden yapılacağından Ocak 2026’dan itibaren asgari ücretteki artışla birlikte zam tutarları da artacaktır. Bu nedenle Bağ-Kur sigortalılarının bu yeni artıştan etkilenmemeleri için yenileme taleplerini Aralık 2025’in son günlerinde iletmeleri tavsiye edilecektir. Borç ödeme son tarihi, tebliğ tarihinden itibaren 3 aylık sürenin sonu olduğundan, Aralık 2025’in son günlerinde canlandırma talebinde bulunanlar, 2026/Mart ayı sonuna kadar 2025 tutarları üzerinden borç ödemesi yapabilecek. 31.12.2025 tarihine kadar canlandırma talebinde bulunanların farklı hizmet dönemleri için ödeyeceği asgari tutarlar şu şekilde olacaktır:

banka kredileri

2025 yılı minimum günlük kazanç: 866,85 olup, 31.12.2025 tarihine kadar talepte bulunulması durumunda 1 günlük aktarma komisyonu: 866,85 x %34,75 = 301,23 TL’dir. 1000 günlük hizmetin yenilenmesinin maliyeti 301.230 TL, 2000 gün 602.460 TL, 4000 gün ise 1.204.920 TL olacak.

Yasal düzenlemeye göre prim borcu olan Bağ-Kur üyelerine, SGK ile bankalar arasında imzalanacak protokoller aracılığıyla daha önce olduğu gibi kredi kullandırılarak aylık ödeme yapılması mümkün olacak. Halihazırda ödenen krediler emeklilik kesintileri yoluyla tahsil edilebilmektedir.

* Hukukta n. 5510 sayılı Kanun’da yaşlılık aylığına ilişkin özel şartlar, malullük ve ölüm sigortalarının bağlayacağı aylıkların hesaplanma oranları, yaşlılık aylığı genel şartlarında belirtilen gün sayısına göre belirlenmektedir. Gün sayısı değişirse aylık oranlar üzerinden yasal düzenleme yapılması gerekmez mi?

Kanunun 28 inci maddesinin dördüncü ve beşinci fıkralarına göre; 5510 sayılı Kanun kapsamında, çalışma kapasitesi kaybı nedeniyle yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıların emeklilik oranının (ABO) tespitine esas olan gün sayısı, çalışma kapasitesi kaybı oranlarına göre yeniden belirlenmektedir. Bu konuda 29’uncu maddenin dördüncü fıkrasında; Sigortalıların ASG’lerine göre prim ödeme gün sayısı Bağ-Kur mensupları ve kamu çalışanları için çalışma kapasitesi kaybı oranının 9.000 gün ile çarpılıp %60’a bölünmesiyle bulunan gün sayısı üzerinden %50’yi, SSK’lı olanlar için ise çalışma kapasitesi kaybı oranının 7.200 gün ile çarpılması sonucu bulunan gün sayısı ve temettü olarak belirlenir. 40’ı geçmemek üzere %60 yüzde.

Üç maddede düzenleme

Örnek vermek gerekirse mevcut durumda çalışma kapasitesi kaybı %45 olan SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının ASG’si şu şekilde hesaplanıyor:

Görüldüğü gibi yaşlılık sigortasında ASG tespiti 9 bin veya 7 bin 200 gün şartına endekslendiğinden, çalışma kapasitesi aynı olan SSK ve BağKur sigortalılarına farklı emeklilik oranları bağlanıyor. Benzer bir durum ASG’nin engellilik ve hayatta kalanların gelirlerine ilişkin hesapları için de geçerlidir. Örneğin 1950 gün prim ödemesine rağmen sakat kalan veya ölen bir SSK veya Bağ-Kur mensubu için hesaplanan ASG’ler, SSK sigortalısı için %40, BağKur mensubu için %50 olarak uygulanır.

Bağ-Kur sigortalıları için yaşlılık aylığında aranan prim gün sayısının 9 bin 200 günden 7 bin 200 güne düşürülmesi halinde, yaşlılık sigortası özel şartları ile maluliyet ve ölüm sigortasında aylıkların hesaplanmasına esas olan ASG tespitindeki haksızlıklar Bağ-Kur sigortalıları için de geçerli olacak. Bu durumu ortadan kaldırmak için 6694 sayılı Kanunun 27, 29 ve 33. maddelerinde düzenleme yapılması uygun olacaktır. 5510 sayılı Temsilciler Kanunu ile prim günlerinin azaltılmasına ilişkin yasal düzenleme.